Reisverslag familie op reis door Japan

Reisbescheiden
Boeken lezen, het internet afstruinen, naar het Japan-festival in Amstelveen, Museum Volkenkunde, het Siebolthuis en de Japan-markt in Leiden en natuurlijk samen sparen. We zijn al meer dan jaar druk met de voorbereidingen….

Maar nu is het aftellen echt begonnen! Vandaag kwamen onze reisbescheiden voor onze rondreis door Japan binnen. Bescheiden? Nou ja, helemaal niet bescheiden eigenlijk. We verwachtten een envelopje met daarin de tickets, maar we kregen een doos! Travelnauts heeft met zorg een heel pakket samengesteld. Naast de verwachte tickets, kregen we uitgebreide algemene informatie, een van dag-tot-dag-beschrijving (heel gedetailleerd en compleet!) reisgidsen, folders, info-boekjes per bestemming en presentjes voor de kinderen. David heeft direct de gestuurde Bol.com-bon gebruikt om een nieuwe geheugenkaart voor zijn telefoon te kopen. Kan hij nog meer foto’s en video’s maken onderweg! En nu lezen maar. Voorpret 2.0!!

Reisdag 1 & 2: Heenreis Düsseldorf-Dubai-Tokio
Vandaag gaat het echt gebeuren, we hebben hier zo lang naar uitgekeken en vertrekken op tijd naar Düsseldorf. We hadden al van te voren een parkeerplaats gereserveerd, en hier vandaan brengt de futuristische skytrain ons naar het vliegveld. Düsseldorf Airport is redelijk klein en overzichtelijk. Na een tijdje wachten (we zijn erg op tijd, daar houdt Douwe van) kunnen we inchecken en boarden.

Wat een enorm ding zo’n Airbus A380-800. Ongelooflijk dat zoiets in de lucht kan blijven hangen! Twee verdiepingen met rijen stoelen, 3-4-3. Er kunnen 555 personen in. We zaten op de onderste laag op een rij naast elkaar. Dat hadden we bij het online inchecken zo geregeld. Het vliegtuig is uitgerust met diverse camera’s aan de buitenkant waardoor je op het ingebouwde scherm op de stoel voor je real-time kunt zien hoe we opstijgen en hoe snel de aarde onder ons verdwijnt. Het uitzicht is prachtig. Op het systeem kunnen we onze eigen reis volgen en fascinerende informatie opzoeken. Zo zien we dat na een paar uur het buiten -51 graden Celsius is.

Het prijswinnende Emirates ICE entertainmentsysteem maakt de verwachtingen waar en laat ons kiezen uit honderden films, games, documentaires, muziek en meer. De service is top en het eten aan boord onverwacht heel goed. Door de overstap in Dubai en het tijdverschil, kregen we drie keer kort achter elkaar te eten. Volgens het menu waren het een diner, een ontbijt en een lunch. In de praktijk gewoon drie keer een warm diner. Het ontbijt (door het tijdverschil voelde het voor ons als midden in de nacht) bestond uit zalm met aardappelpuree en gestoomde groente.

David en Lente zijn geen ervaren vliegers en schrokken best van de turbulentie. We maakten een soort van korte vrije val. Ik was de enige van ons die niet gilde als een meisje. Ik kende het gevoel van eerdere vluchten. Na het eerste deel van de vlucht naar Dubai, nog 10 uur tot Tokio. Beetje geslapen, beetje film gekeken. Het ging eigenlijk best snel. Na de landing, 4 controles, mooie sticker in ons paspoort, bagage gehaald en naar de exit. Hier stond een vrouw in mantelpakje met onze naam op een bordje te wachten. Zij bracht ons van Narita Airport in een uurtje met de mini-bus naar ons hotel in Tokio.

Hotel East 21 overtrof onze verwachtingen. De rij buigende dames en heren gaven ons het gevoel dat we zeer belangrijke gasten waren. Onze kamer is voor Japanse begrippen groot. Ruime bedden, luxe badkamer, compleet met pyjama’s met logo van het hotel, diverse soorten tandenborstels en – standaard in Japan – slofjes. Het uitzicht uit onze ramen is ongelooflijk mooi. Alsof we zo in een film zijn beland. Ik heb mezelf echt een paar keer moeten knijpen. In de buurt van het hotel zijn diverse leuke winkeltjes en restaurantjes. We hebben een restaurant gekozen o.b.v. de plastic voorbeelden in de etalage (hierover later meer) en iets willekeurigs van de kaart besteld. Het bleek een goede gok, want het was heerlijk! Daarna in bed gerold. Best moe en ondanks de jetlag goed geslapen tot de volgende ochtend. Vandaag Tokio verkennen!

Reisdag 3: Tokio
Vandaag de eerste echte kennismaking met Tokio. Op het programma staan de wijken Shibuya en Harajuku. We beginnen bij de eerste en ondanks dat de metro hier best complex is, komen we er dankzij de OV-chipkaarten (door de reisorganisatie netjes bij het hotel bezorgd), de gehuurde pocket-WIFI (van te voren online besteld en ook laten bezorgen bij het hotel) en Google-maps gemakkelijk en snel.

Shibuya is vooral bekend om de Shibuya-crossing, het drukste en beroemdste zebrapad ter wereld. Vanaf de eerste verdieping van de Starbucks genieten we van een frappuccino en kijken we een tijdje naar de duizenden mensen die de weg oversteken. Onwijs druk, maar eigenlijk heel ordelijk. Dit is Tokio in een notendop. We zagen het op de heenreis in de metro ook al. Op het perron wordt bijvoorbeeld netjes in een keurige rij op de aangegeven plekken gewacht. En na het instappen, stonden meerdere mensen voor ons op om ons een plaats aan te bieden. Orde, regels en etiquette zijn onderdeel van de Japanse samenleving. Je kunt daar wat van vinden, tot nu toe vind ik het heerlijk.

Harajuku is the place to be voor Anime en Manga. Dit was ooit de aanleiding om ons in Japan te gaan verdiepen. Het lijkt het logisch hier op de eerste dag mee te beginnen. Lente is in heaven. Dankzij wat vooronderzoek weten we de echte hot-spots te vinden. Vooral in de Mandarake moet ze zich enorm inhouden om niet nu al van alles te kopen. Het blijft bij één manga figure. Ze realiseert zich dat alles natuurlijk wel meegesleept moet worden de komende 16 dagen. En aangezien de verpakking een onderdeel van het hele gebeuren rondom manga figures is (die moet er omheen blijven), onderdrukt ze verdere aankopen.

Het is inmiddels flink gaan regenen (er is een serieuze tyfoon op komst), maar we besluiten gewoon door te gaan en de Meiji Jingu Shrine te bezoeken. Deze tempel hoort bij het Shintō-geloof; een van de twee grote godsdiensten in Japan (het andere is het Boeddhisme). Eerst ga je door de torii (de traditionele poorten), dan komt het rituele wassen van handen en mond. En tot slot kom je dan bij het belangrijkste deel van de tempel waar de rituelen worden uitgevoerd en gebeden worden opgehangen op houten gebedsbordjes. Er hangt, ondanks (dankzij?) de regen een bijzondere sfeer rondom de tempels. Toch blijven we niet te lang. Het is echt heel hard gaan regenen en waaien. Overal wordt gewaarschuwd voor de gevaren van de tyfoon. Vluchten zijn geannuleerd en men maakt zich in Japan, na de overstromingen met landslides en de extreme hittegolf met record-temperaturen tot 42 graden, op voor een derde natuurramp in korte tijd. Benieuwd wat we er van gaan merken…

Reisdag 4: Tokio
We voelen ons al aardig thuis in Tokio. We bewegen ons makkelijk door de stad. Maar niet te snel, want het is daar te warm voor, vandaag rond de 35 graden. Het is echter goed te doen. Gewoon het tempo een beetje aanpassen. We koelen af en toe even af in de metro of winkel (overal airco). Ook zijn er op diverse plaatsen op straat nevelgordijnen gemaakt, waardoor het net iets koeler aanvoelt. De overheid blijft waarschuwen voor de warmte, maar de hittegolf is voorbij. Op straat wordt omgeroepen en in winkels staan mensen te vertellen dat je op moet passen voor ‘heatstrokes’. Van de tyfoon hebben we eigenlijk niks gemerkt. Die kwam zo’n 200 km verder aan land. Gelukkig voor de mensen daar nam de tyfoon snel in kracht af en viel de schade mee.

Vandaag eerst terug naar Harajuku, want het blijkt dat we net die ene winkel (Line Friends Store) hebben gemist waar Lente van droomde toen ze naar Tokio kwam. Om er te komen, nemen we de metro, stappen uit bij Harajuku station en lopen door de Takeshita Dori. Deze straat wordt in alle gidsen genoemd en we snappen waarom. Dit is het Tokio dat we verwacht hadden. Overweldigend druk! De straat bestaat uit allerlei kleine hippe winkeltjes in leuke smalle straatjes. Er zijn veel toeristen, maar de meerderheid bestaat uit Japanners en dat zorgt voor een leuke sfeer. Na 100 meter komen we een neko-café tegen. Geen trip naar Tokio is compleet zonder bezoek aan een katten-café en dus zitten we even later met een drankje in ons hand omringd door katten. Je betaalt per 10 minuten en drinken is inclusief. Je kunt trouwens ook kiezen uit een uilen-café, een honden-café en er blijkt zelfs een pinguïn-café te zijn. Wij houden het bij katten en Lente neemt zich voor er één in Nederland te beginnen met katten uit het asiel. Uiteindelijk belanden we bij de Line Friends Store. Helaas voor Lente staat er een enorme rij om binnen te komen. Er is zelfs tot bepaalde delen van de winkel alleen toegang voor mensen met een ticket. Na enkele foto’s (ze koopt gelukkig niks) gaan we op weg naar Akihabara.

De elektronica wijk Akihabara is een feest voor mensen die van games en gadgets houden, dus hier komt David (die een overdosis anime en manga heeft gehad) helemaal aan zijn trekken. Ook voor mensen die niets met elektronica hebben, is de wijk een aanrader. De bekende straten vol met neon-reclame vind je hier. Heel cool! Op zondag is de wijk autovrij en is er alle ruimte voor voetgangers. We kijken in diverse winkels en gamehallen en werpen ook een blik in een pachinkohal. Pachinko is een soort gokspel met metalen kogeltjes. Rijendik zitten hier mannen te spelen. Duizenden metalen kogeltjes rollen door een soort flipperkast zonder flippers. Het is de bedoeling zoveel mogelijk kogeltjes te winnen. In Japan mag niet met geld gegokt worden, dus gebruiken ze kogeltjes die je dan kunt inwisselen tegen prijzen. Pachinko komt van ‘pachin’ wat zoiets als geluid betekent. Eenmaal binnen weten we waarom. De herrie is onvoorstelbaar! Toch zitten veel spelers hier uren te spelen.

We houden het ongeveer een halve minuut vol en vluchten dan naar buiten. We besluiten iets te drinken te halen om even bij te komen. Japanners doen dit niet op terrasjes, zoals wij dat gewend zijn. Zij ‘trekken’ gewoon wat uit een automaat die je op iedere hoek van de straat tegenkomt. Je kunt kiezen uit alle soorten fris, maar er zijn ook blikjes koude en warme (!) koffie. Niet duur. Wel lekker. We wachten even tot het donker wordt (je begrijpt waarom), eten ramen in een leuk tentje en pakken de metro terug. Ook ‘s avonds is Tokio is een hele fijne stad. Nergens voelt het onplezierig of onveilig (zoals je dat ‘s avonds in bepaalde wijken in andere grote steden wel eens hebt). We genieten tot slot op onze hotelkamer op de 18de verdieping nog even van het uitzicht. Het is gelukkig helder geworden. We verheugen ons op een derde dag Tokio!

Reisdag 5: Tokio
Dag 3 in Tokio, je zou zeggen dat je dan wel een aardig beeld hebt van de stad… Maar niets is minder waar! We verwonderen ons bij elke nieuwe bocht, bij elke nieuwe wijk en eigenlijk bij alles wat de bewoners van deze immense stad doen, hoe ze reageren, hoe ze zijn. We hebben al eerder verteld hoe schoon Tokio is. Er ligt echt NIKS op de grond, terwijl er bijna GEEN prullenbakken zijn, er ligt NOOIT kauwgom en ik ben NERGENS hondenpoep tegengekomen. Alles is op orde! De wc’s zijn altijd schoon, stinken niet en zijn elke 100 meter GRATIS te vinden. Uiteraard high-tech met een hele wasinstallatie erin om je billen te laten schijnen als nooit te voren (later meer hierover :-)).

In Japan zijn ook allerlei banen die je in Nederland niet (meer) kent. Zo zijn er ‘schattige’ meisjes die voor de grote winkels staan (soms op een keukentrapje om gezien te worden) en met een bord in hun hand roepen wat er in de aanbieding is. Moet je voorstellen dat er duizenden mensen voorbij lopen en zo’n meisje maar roepen. Bij alle metropoortjes en op ieder perron (in de spits zelfs bij iedere metrodeur) staat een medewerker toezicht te houden. Hij controleert of alles in orde is en duwt – indien nodig – met zijn witte handschoentjes zoveel mogelijk mensen aan om de wagon zo vol mogelijk te krijgen. Ik denk dat sardientjes in een blik meer ruimte hebben. Nou zul je denken: ‘getsie wat een benauwde toestand’. Maar dat is nou juist zo vreemd, dat is het namelijk echt niet. HOE DAN? Nou, in de metro wordt niet gesproken en niet gebeld. Mensen drammen niet, ze staan gewoon te staan, doen dingen op hun telefoon en veel van de mensen die een zitplaats hebben, slapen. Sommigen slapen zelfs staand, ze worden toch wel overeind gehouden door iedereen om hen heen. En is er airco! Het rare is dat je dan toch even tot rust komt.

Nog iets waar ik me enorm over verwonderde, is de veiligheid en gebrek aan criminaliteit. We hadden het al gelezen, maar om het te voelen is zó bijzonder! Mensen gaan naar het toilet en laten gewoon hun tas staan. Men rent je achterna als je iets laat liggen. Ik zou echt midden in de nacht me volkomen veilig voelen op straat.

Fietsen op de stoep is heel normaal en wachten voor een rood stoplicht doe je gewoon. Dat hoort zo, dat doe je. En attent zijn op elk vlak. Of het nu is dat je gaat staan in de metro voor toeristen of dat je meeloopt om de weg te wijzen. Het zit in de Japanner.

Vandaag trouwens ook weer nieuwe indrukken opgedaan en uiteraard ons verwonderd: We zijn naar de vismarkt geweest, hele wonderlijke dieren kun je blijkbaar eten, we keken onze ogen uit. Leuke sfeer, allemaal etende mensen, om 11 uur aan de sushi of krab. Toen naar een tuin, stukje oase in de stad en vanuit daar op de boot de rivier af naar een andere wijk. Hier hebben we de boeddhistische Meiji shrine (tempel) bezocht. Heel druk en totaal geen ‘heilige’ sfeer, maar leuk om te zien. Vooral de straatjes met alle kraampjes op weg naar de tempel waren leuk. Het is grappig dat je hier niet in elk winkeltje hetzelfde ziet, zoals in Parijs, Amsterdam of Londen. Alle winkeltjes verkopen weer iets anders. Ik heb nog gezocht naar ansichtkaarten, maar die kennen ze hier volgens mij niet. Een enkel winkeltje had iets wat erop lijkt, maar dan echte boekdrukkunst. Beetje duur om op de post te gooien ? Douwe heeft een knopje gevonden waarbij je zwart/wit foto’s kunt maken waarbij alleen rood, rood blijft. Dit is een uitstekend land voor dat knopje!

‘s Avonds voor de laatste keer genoten van ons uitzicht. Dag Tokio, dank je wel voor alles wat je ons hebt gegeven, dank je wel voor de verwondering, want laten we wel wezen….waar op de wereld wordt er nog verwonderd?

Reisdag 6: Tokio – Hakone
We staan vroeg op, want vandaag is een reisdag(je). David schept extra pannenkoeken, patat en spek op bij het ontbijt, want de komende twee dagen verblijven we in een Ryokan, een traditionele Japanse herberg. Hij voelt hem al komen; dat wordt vis als ontbijt de komende dagen. Op weg naar de metro zien we eindeloze rijen salaryman. Een salaryman is iemand die op kantoor werkt. Ze zien er allemaal hetzelfde uit. Witte blouse, zwarte pantalon. Het doet ons denken aan een soort van mierenhoop met werkers… Ze blijken hier enorm hard te moeten werken en maken lange dagen. Wist je trouwens dat ze pas het kantoor mogen verlaten als hun baas ook weggaat? En dan moeten ze vaak ook nog verplicht met z’n allen naar de kroeg om tot laat in de avond samen wat te gaan drinken. Part of the job hier. We snappen de slapende mensen in de metro steeds beter…

Vanaf Tokio Station nemen we de Shinkansen (bullettrain) naar Odawara. We gebruiken voor het eerst onze JR-pas die we gisteren hebben geactiveerd bij de ticket-office. Dat was trouwens een hele happening, want het ging gepaard met een hele serie formulieren, stempels, kopieën en handtekeningen. Met de railpas kunnen we onbeperkt met alle JR-treinen rijden. Handig. Omdat het niet te druk was bij de ticket-office, hebben we direct voor alle etappes met de shinkansen stoelen gereserveerd. Dit is niet nodig, maar in vakantietijd wel aan te raden. Uiteraard moest dit wel bij een ander loket, waar ze weer andere stempels hebben.

Odawara is de poort naar Hakone, een populair natuurpark aan de voet van Mount Fuji. Het laatste stukje richting de bergen nemen we een lokale bus. Een aardige medewerker helpt ons naar de juiste bus. Toch wel fijn hoor. Wat een verschil met Nederland! Daar is zelfs een relatief groot station als Houten volledig onbemand. De buschauffeur heeft een microfoontje voor zijn mond en zegt bij iedere (!) keer dat we optrekken of remmen dat we moeten opletten dat hij gaat optrekken of remmen. Wel zo veilig ?

De Ryokon is een traditioneel houten gebouw dat half boven de rivier is gebouwd. Het ligt op de oude keizerlijke routes van Kyoto naar Edo (het oude Tokio) en doet al ruim 350 jaar dienst al herberg. Omdat we pas om 15u kunnen inchecken, laten we onze tassen achter bij de receptie en gaan we alvast het park verkennen. We nemen de Tozan Train (bergtreintje) en de Tozan Cable Car (kabeltram) de berg op. Daarna de kabelbaan naar de vulkaankrater Owakudani, wat zoiets betekent als ‘grote kokende vallei’. Overal spuit hete stoom uit de grond en het ruikt er uiteraard enorm naar zwavel. Deze plek is sinds kort weer open, nadat er in 2015 zoveel vulkanische activiteit was gemeten dat het gevaarlijk werd gevonden. Cool om hier te staan! In de kabelbaan hebben we leuk contact met een Japans gezin. Ondanks de taalbarrière hebben we regelmatig contact. Japanners lijken het oprecht leuk te vinden om met Europeanen te spreken. Lente en David krijgen een klein cadeautje van het gezin. Dat is helemaal niet gek in Japan. We balen ervan dat wij onze speciaal hiervoor meegenomen houten tulpjes in de andere tas hebben zitten, dus kunnen we niks teruggeven. Bij het uitstappen op het kleine verlaten stationnetje bij onze Ryokan ontdekken we in een bergspleet een boeddhistisch tempeltje. We zijn hier helemaal alleen. Er hangt een serene sfeer. Zoveel mooier dan de toeristische tempel die we gisteren in Tokio bezochten!

Om 18u gaan we aan tafel in een mooie traditionele eetzaal met uitzicht over de rivier. Een oud Japans omaatje blijft maar heen weer lopen en overlaadt ons met prachtige kleine en grote gerechten. Uiteraard drinken we sake. We kunnen nog niet de helft op en voelen ons een beetje schuldig dat we zoveel moeten laten staan.

Onze ryokan heeft ook onsen. Onsen zijn warmwaterbaden die verwarmd worden door de vulkanische warmte uit de ondergrond. De koudste zijn aangenaam warm, maar in sommige kun je eieren koken (die eieren hadden we vanmorgen bij het ontbijt). Doordat heel Japan op een breuklijn ligt, vind je onsen door het hele land. Ze zijn een belangrijk onderdeel van de cultuur. Er zijn uiteraard allerlei regels voor bedacht. Het is bijvoorbeeld de bedoeling dat je je eerste helemaal en zeer zorgvuldig wast. Dit doe je op een klein krukje met een bakje water. Pas daarna mag je er in. In een map op onze kamer zit een soort handleiding. Uiteraard met plaatjes, daar zijn ze hier dol op. Onze kamer heeft een klein tuintje met een privé-onsen met uitzicht op de rivier. Het lijkt veilig om daar maar eens te beginnen. Heel, heel, heel voorzichtig laat ik me zakken in het hete water. Meerdere keren denk ik het niet te halen, maar ik zet door. Uiteindelijk zit ik op mijn plek. Ik houd het precies een minuut vol, dan ben ik gekookt en moet ik er uit. Op een aparte manier wel lekker. Misschien straks nog eens proberen. Maar dan naar de publieke onsen. Dat willen we natuurlijk ook meemaken.

Reisdag 7: Hakone
We worden niet heel uitgerust wakker. In een ryokan is alles traditioneel, dus bedden ontbreken. Je haalt als je slapen wil futon matrassen uit de kast en legt die op een rij in de kamer. Niet heel comfortabel, wel heel Japans!

Bij het ontbijt worden al David’s angsten waar. Het ontbijt bestaat o.a. uit diverse soorten vis, waaronder platvis en octopus. Wederom staat de tafel vol met leuke schaaltjes. Op een klein vuurtje maakt iedereen zijn eigen hot-pot (soepje met groente en vlees) klaar. Dit keer zit er een A4 met een Engelse uitleg bij, dat helpt. Bij het ontbijt raken we aan de praat met een Japans gezin. Lente kan echt met ze communiceren in het Japans en krijgt een compliment over haar goede uitspraak. Ze geven ons tips over de omgeving en de taal. Dit keer zijn we wel goed voorbereid op attente Japanners en overhandigen de eerste bedank-tulpjes. Later aan het diner brengen ze cadeautjes voor Lente en David, mooie traditionele Japanse hangers met ingelegd hout. Ze zijn om geluk en voorspoed te brengen. Ze hangen ze aan hun telefoons.

We hebben de ochtend rustig aan gedaan, deze blog bijgewerkt, de kids even ongestoord filmpjes kijken en manga’s lezen. Ik heb lekker gelezen in onze serre met uitzicht op de rivier. De stilte was even nodig na de afgelopen dagen. Door de sfeer in onze kamer, de Japanse thee, de rivier op de achtergrond en de rust doordat iedereen even iets voor zichzelf deed, kwam ik tot rust. Wat hebben we al veel meegemaakt en wat ben ik blij met deze blog, want alles wordt opnieuw beleefd, waardoor ik onvergetelijke herinneringen kan opslaan in mijn hoofd en hart. Het is gek hoe het werkt als je zoveel meemaakt. ‘s middags lijkt de ochtend heel lang geleden. Ik snap voor het eerst dat mensen soms pas bij thuiskomst op de foto’s zien wat ze beleefd hebben.

Na onze relaxte ochtend zijn we met de bus naar het Ashi-meer gegaan, een mooie wandeling gemaakt door een eeuwenoude cederbos naar de Hakone Jinja Shrine. In de rij gestaan om de perfecte foto te maken ? en op de foto gegaan met een team kendospelers. (soort vechtsport). Mount Fuji was verscholen achter de wolken, wel blij dat we hem op de heenreis vanuit het vliegtuig hebben gezien. Douwe en ik wennen snel aan het attente gedrag van de bewoners van dit speciale land, we proberen ook attent te zijn en hebben last van plaatsvervangende schaamte als toeristen zich niet gedragen, voordringen in de rij of niet opstaan voor een moeder met kind in de bus. Een beetje Japans in iedereen zou wonderen doen voor een vreedzamer wereld.

Terug in onze ryokan allemaal een yukata (zomerkimono) aangedaan en naar het diner. Wederom een tafel vol schaaltjes met allerlei gerechtjes, we hadden deze keer een stoommandje met rijst en groente, gerookte paling, verschillende soorten groentes, nog meer soorten rauw en gebakken vis en salade. We vonden het allemaal erg lekker, zelfs David ? Het eten met stokjes gaat ons steeds beter af, zelfs Douwe lukt het af en toe een perfect hapje te maken tussen zijn stokjes! We zijn aan de praat geraakt met een familie uit Engeland en de kids zijn met z’n vieren een kaartspel gaan doen. Wij hebben mooie gesprekken gehad over keuzes in het leven en carrières.

Ik ben hierna nog in de publieke onsen gegaan, het is een intiem gebeuren met al die vrouwen. eerst was je jezelf waar iedereen bij is, en dan baad je met elkaar. Het is bloedheet, 40 graden. Toen ik eruit kwam was ik zo warm dat ik blij was dat ik kon afkoelen in onze kamer met airco. Ik voel me inmiddels aangenaam loom, combinatie onsen en half liter Japans bier. Tijd om onze futons neer te leggen en lekker te gaan slapen. Hakone laten we morgen achter ons, het waren twee mooie dagen waarbij ik vooral enorm genoten heb van ons gezin en de interactie met de Japanners.

Reisdag 8: Hakone – Matsumoto
We verlaten Hakone en gaan met de bus terug naar Odawara Station. We zitten voorin en kunnen de chauffeur (net pak, nette chauffeurspet en smetteloze witte handschoenen) goed observeren. Hij waarschuwt ons weer voor iedere hobbel in de weg, maar we ontdekken ook een andere zorgvuldigheid. De chauffeur kijkt namelijk bij het wegrijden niet alleen heel goed in zijn beide spiegels, hij laat met handbeweging ook zien dat hij kijkt. Hij wijst steeds naar beide spiegels met zijn witte handschoentjes. Iets vergelijkbaars zagen we op de metrostations in Tokio waar de perron-meester met sierlijke bewegingen links en rechts controleert voordat de deuren dichtgaan.

Uiteraard is de bus op tijd en even later zoeven we met ongeveer 300 km per uur richting Nagoya. Gelukkig voor David zit het Engelse stel (met die leuke dochter), waar we gisteren een tijdje mee hebben gekletst, in dezelfde trein en kunnen er op de valreep nog telefoonnummers worden uitgewisseld. Lang leve WhatsApp. David en Mathilde gaan elkaar de rest van de trip blijven appen waar ze zijn.

Bij het overstappen in Nagoya hebben we voldoende tijd om een ‘bento-box’ uit te zoeken. Een bento-box is echt een ding in Japan. Het is een mooi doosje waar een volledige lunch in zit. Rijst, vlees of vis en groente. Met stokjes uiteraard. Het is heel gewoon deze in de trein te nuttigen. Dit gaat voor de één makkelijker dan voor de ander. Tijd om ergens een lepel voor David te gaan kopen… De tweede trein is een gewone ‘langzame’ trein. Niet erg, de route door de bergen is mooi.

De komende nacht slapen we in Matsumoto, een provinciestad met leuke winkels en restaurants. Niet een heel mooie stad. Hier kom je speciaal naar toe voor ‘Crow Castle’. Eén van de bekendste en mooiste kastelen van het land. Het is op loopafstand van het hotel, dus we bekijken het kasteel overdag en ‘s avonds in het donker. De moeite waard, want hij is heel fotogeniek zo blijkt. Morgen gaan we de binnenkant bekijken, voordat we op pad gaan naar de volgende bestemming.

Lente scoort opnieuw wat manga’s en Nicky en ik gaan met z’n tweeën nog op zoek naar een leuke plek om ramen te eten. Lente en David blijven ‘thuis’ en hebben een chill-avond met snacks. Ze hebben dit keer een eigen hotelkamer en daar willen ze optimaal van genieten.

Reisdag 9: Matsumoto – Takayama
Vanmiddag nemen we de Express Highwaybus door de bergen naar Takayama. We hebben eerst nog een ochtend in Matsumoto en we gaan het zwarte kasteel van binnen bekijken. Nadat we een Ninja en een Samurai hebben verslagen (gelukkig zit ik al een half jaar op Krav Maga) mogen we door. Het is een toeristische plek en dus erg druk. In een soort van optocht lopen we door het kasteel. Iedere bezoeker heeft een plastic tasje met daarin zijn/haar schoenen. Die moesten uit bij de voordeur, zelfs in een kasteel. Het hele gebouw (6 verdiepingen) bestaat uit prachtige houten constructies. Onderweg gelukkig ook wat informatie in het Engels. We vragen ons af hoe de samoerai uit die tijd het zouden doen in een rechtstreeks gevecht met onze ridders in Europa.

We slaan lunch in voor onderweg en nemen de bus. Niet mijn favoriete vervoersmiddel, maar dit was echt een geweldige rit. Het helpt dat het een luxe bus is en dat we voorin kunnen zitten. We rijden bijna 2,5 uur over een mooie slingerende bergweg door de Japanse Alpen. Spannend ook, want vaak is het zo smal dat grote voertuigen elkaar niet kunnen passeren. Met name in de tunnels denken we regelmatig dat we gaan crashen…

Aan het einde van de middag komen we aan in Takayama. Onze ryokan is iets meer dan 10 minuten lopen van het busstation. Via een smal steegje komen we bij een

traditioneel gebouw van 250 jaar oud. Midden in het centrum aan de rivier. We zijn behoorlijk oververhit, maar gelukkig worden we vanaf de eerste seconde verwend door ‘de oma’ (zo noemen we haar vanaf nu) en de andere gezinsleden die de ryokan runnen. De tassen worden via smalle gangetjes en steile trappen naar de kamers getild. Daar staat een glas koud water en groene (soort boerenkool?) thee of soep (daar zijn de meningen nog over verdeeld) klaar. Dit alles blijkt nog maar het begin van de servicegerichtheid te zijn. Ze doen er echt alles aan om het ons naar de zin te maken. Het is een belevenis om te gast (want zo voelt het) te zijn bij dit Japans gezin. Omdat wij met z’n vieren zijn, hebben wij de ‘suite’. Het zijn drie aaneengesloten kamers. Uiteraard met tatami-matten en rijstpapieren schuifwanden. Geen bedden, de futon- matrassen liggen klaar in de kast. Op wonderlijke wijze blijken deze opeens opgemaakt klaar te liggen als we terugkomen van het diner dat wij in de privé-eetkamer beneden geserveerd krijgen. Hoe doet ze dat? Eten serveren (ze rent continu heen en weer met schaaltjes, op een bepaald moment staan er meer dan 50 op tafel!) en bedden opmaken tegelijk en dan ook nog verdeeld over twee verdiepingen? En dan zijn er ook nog 7 andere kamers…. Na het eten maken we gebruik van de onsen. We merken dat we al aardig thuis beginnen te raken in de badcultuur. We moeten ook wel. Kamers in traditionele ryokans, hebben geen eigen badkamer en/of toilet. Het hete water went niet. Dit keer houd ik het drie minuten vol, voordat ik gekookt ben. Nicky is er al veel beter in. De rituelen met de slofjes hebben we inmiddels wel onder de knie. Bij de voordeur voor de verhoging; schoenen uit en slofjes aan. Voor het betreden van tatami-matten in de kamer; slofjes uit. Voor de drempel bij het toilet; slofjes uit en overstappen in speciale toiletsloffen. Ik denk dat we dit thuis ook gaan invoeren.

Na het eten lopen Nicky en ik nog een kort rondje door donker Takayama. Het lijkt een sfeervol historisch stadje. We hebben morgen de hele dag om te verkennen.

Reisdag 10: Takayama
Wat een ontbijt! David koos voor een westers ontbijt en Lente, Douwe en ik traditioneel. Wederom een tafel vol met schaaltjes met allerlei ondefinieerbare gerechtjes, sommige lekker, andere niet zo. Maar alles met aandacht gemaakt en opgemaakt (en ik vermoed een flinke portie liefde). Discussie of iets kip, vis of vlees is. Om de beurt raden welke groente het is. Een terugkomend ritueel bij elk Japanse maaltijd.

Na het ontbijt liepen we naar de ‘Takayama morning market’ waar lokale boeren hun waren verkochten en waar je alles mocht proeven. Geen idee wat ik allemaal in mijn mond gestopt heb. En wederom dingen die lekker waren en niet zo…. Bij een oud vrouwtje de sappigste perziken ooit gekocht. Na de markt hebben we winkeltjes bekeken met souvenirs, waaiers, sake, etenswaren en mooi houtsnijwerk. Douwe heeft een prachtig handgemaakt sake-kopje gekocht van gelakt kurk. We hebben er een fles prijswinnende lokale sake bijgekocht. In Nederland best duur, hier valt het mee. Trouwens de prijzen vallen sowieso mee. We waren voorbereid op Nederlandse prijzen, maar je kunt voor kleine 10 euro pp (1200 yen) heel lekker eten. Het is lang niet zo goedkoop als in andere Aziatische landen, maar niet zo duur als we hadden gevreesd.

Verderop in het gezellig drukke straatje kwamen we bij een winkel die kimono’s en yukata’s (zomerkimono) verkopen. Lente besloot dat ze er één wilde kopen. Ze mocht kiezen uit heel veel dessins en heeft een prachtige rood met roze gekozen inclusief traditionele strik op haar rug. De verkopers waren verrukt toen ze het gelijk aan wilde. Met aandacht hebben ze Lente helemaal helpen aankleden. Ik kon het niet laten, ik wilde ook één….. ik draag ze tot nu toe elke dag in de ryokans en ze zitten heerlijk luchtig en voelen niet slonzig als een huispak. Ik heb ook één uitgekozen. Zonder strik, want ik ga ‘m dus gebruiken als ochtendjas. Toen besloot ik dat Douwe er ook één moest, het staat hem bijzonder leuk en sexy ? Hij heeft een hele stoere uitgekozen, met prachtige traditionele Japanse print. David kon niet achterblijven, dus hij mocht er ook één. We geven ze cadeau aan de kids als aandenken aan deze reis. Davids yukata lijkt voor hem gemaakt, stoer met draken en toch ingetogen. We hebben besloten dat we in Kyoto ze allemaal aan gaan doen.

Terug bij de ryokan hebben de kids gechilled met telefoons en hebben Douwe en ik heerlijk liggen slapen, een soort siësta. Daarna zijn wij met z’n tweeën gaan wandelen, de bergen in langs verschillende shrines. Daarna weer overladen met mooi eten en nog met z’n vieren naar de rivier gelopen en lekker met voeten in het frisse water terwijl honderden vleermuizen boven onze hoofden vlogen.

Wat opvalt in Japan is dat er goed voor elkaar gezorgd wordt. Ook voor de gasten. Overal krijg je gratis thee en koud water aangeboden om het vol te houden in de hitte (vandaag in de zon denk ik tegen de 40 graden). Elk ander land waar ik tot nu toe geweest ben, zou juist willen profiteren en meer verdienen aan drinken. Hier word je uitgenodigd om binnen te komen om even gratis te rusten en koud water te drinken. Je krijgt dit geserveerd alsof je iets heel duurs koopt. Prachtig toch? Opvallend is ook dat er geen verkopers hun waren aan je opdringen. Je voelt je niet opgelaten als je iets proeft en niet koopt. Het lijkt alsof men juist blij is dat je wil proeven. Heel bijzonder! En weer denk ik; een beetje Japans in iedereen zou de wereld mooier maken.

We hebben al een paar keer groepen mensen warm en moe achter een gids zien aansjokken. Wat zijn we blij dat we niet gekozen hebben voor een groepsreis! En wat zijn we ook blij dat we wel alles hebben laten uitzoeken door Travelnauts. We zijn enorm tevreden tot nu toe!

Reisdag 11: Takayama – Shirakawago – Kyoto
Arigato gozaimasu! We nemen afscheid van onze gastheer en -vrouw. Met veel plezier laten we een houten tulp achter. We hebben twee fijne dagen in Takayama in ryokan Sumiyoshi gehad. We zijn benieuwd hoe lang het hier nog op deze traditionele wijze zal gaan. Dat vragen we ons af bij meer dingen. Zal de nieuwe generatie Japanners het oude willen behouden? Of zullen ze dingen anders gaan doen? Wat er ook gebeurt, de ervaring van deze reis kunnen ze ons niet meer afpakken.

Vandaag hebben we een flinke reis op het programma staan. Eerst met de high-way bus in twee etappes door de bergen naar Kanazawa (met tussenstop in Shirakawago; het Orvelte van Japan). Dan met de trein naar Kyoto. Weer een mooie reis, waarbij we nog meer indrukken van het land krijgen. Na een paar uur komen we aan op het hypermoderne station van Kyoto. Hier kom je voor de trein, maar het gebouw is een bezoek op zich waard. We hebben nog niet goed uitgezocht wat de beste manier van reizen binnen Kyoto is. En lopen is te ver. Dus besluiten we een taxi te nemen. Kyoto heeft zogenaamde ‘foreign friendly taxis’. Hiervoor betaal je hetzelfde, maar je krijgt een auto met meer bagageruimte en een chauffeur die een speciale cursus Engels heeft gehad. Bijkomend voordeel; je hoeft niet in de rij te staan, want die mag je als toerist gewoon voorbij lopen.

In Kyoto verblijven we in een townhouse. Dit is een eigen huisje midden in het centrum. Splinternieuw, maar in traditionele stijl. We komen binnen met een code en na een half uurtje komt er iemand van de verhuurorganisatie de incheck doen. Supergoed geregeld allemaal. Hij neemt de tijd om ons tips te geven over Kyoto. Die avond blijkt er vlakbij langs de rivier een festival te zijn. Na een half uurtje bijkomen (in iedere kamer airco :-), zijn we er weer klaar voor. Op naar het een Japans festival!

Reisdag 12: Kyoto
Kyoto komt met stip binnen in onze steden top 3. Wat een fantastische eerste kennismaking!

Vandaag gingen we op pad met gids Kazuyuki Nakamura. De organisatie Kyoto Freeguide werd ons aangeraden door een ander stel dat met Travelnauts naar Japan is geweest en waar we tijdens de voorbereidingen contact mee hebben gehad. We spreken af om 9u bij de poort van de Kiyomizu Temple. Vaak hoor je dat Japanners nooit te laat zijn, maar Kazu is 5 minuten te laat. Met zweet op het hoofd betreedt hij de laatste treden naar de poort. Kazu, een man van 70, heeft 35 jaar in Londen gewoond en is 3 jaar gelden teruggekeerd naar zijn geboorteland. Er zijn veel vrijwillige guides in Japan. Ze doen dit, omdat ze trots zijn op hun land en graag iets terug willen doen (sommigen gebruiken hier zelfs hun spaarzame vakantiedagen voor). Of het zijn studenten die graag Engels oefenen. Win-Win dus. Wij betalen voor Kazu alleen de reiskosten, de lunch en de nodige flesjes water (het is nog steeds 10 graden warmer dan normaal, tegen de 40 graden dus). Verder is het gratis. Kazu heeft een guide-pasje en hoeft geen entree te betalen bij de tempels.

Samen met Kazu hebben we (via mail) een plan gemaakt voor vandaag. We starten bij de Kiyomizu Tempel. Kazu leert ons de basics over boeddhisme en de verschillen met het Shintoïsme. We leren dat het boeddhisme tempels heeft en het shintoïsme shrines. We gaan ons eigen blog teruglezen of we dat wel goed hebben gedaan. Kiyomizu is groot en ligt op een fantastische locatie met uitzicht over Kyoto. Door de boeiende verhalen van Kazu verblijven we er langer dan we normaal gedaan zouden hebben. Maar we vervelen ons geen moment. Na wat leuke straatjes in het oude deel van de stad en na superlekkere ramen, staat in de middag Ginkakuji Temple op het programma. Dit is de zilveren tempel die nooit zilver werd (te lang verhaal voor deze blog). ik verheugde me vooral op de tuinen. Deze tuin in de Zen-traditie staat op mijn bucket-list van tuinen. De verwachtingen worden overtroffen. Wat een fantastische atmosfeer! Omdat niet iedereen zo gek is van tuinen als ik, beperk ik me hier tot één foto, maar geloof me ik heb er meer gemaakt ?

We zijn onwijs blij dat we een dagje met Kazu hebben doorgebracht. Niet alleen wist hij veel van de geschiedenis en de bekende toeristische plekken, hij wist ook de kleine verstopte en dus meestal heel rustige juweeltjes te liggen. Normaal gesproken loop je daar zo aan voorbij, want vaak was het via een klein poortje of steegje dat we op de mooiste plekjes kwamen. Naast de sightseeing hadden we met het kiezen voor een free guide ook nog een ander doel, nl. het in contact komen met lokale mensen. Ook dat doel hebben we gehaald. Kazu heeft ons een mooi inkijkje gegeven in het leven van de mensen hier. Dit is wat reizen zo rijk maakt. Wat een zegen om deze ervaringen te kunnen hebben!

Vandaag was een onwijs fotogenieke dag. Natuurlijk miste ik af en toe mijn ‘echte’ camera en mijn lenzen, maar ik ben best tevreden met het resultaat van de (speciaal voor deze reis gekochte) high-end compactcamera. Ik kom gewoon nog een keer terug met andere apparatuur. Kyoto staat niet voor niks met stip in onze top drie vanaf nu!

NB: Voor de nieuwsgierige liefhebber hier de volledige top 3:

1. Kyoto (twee dagen is echt veel en veel te kort)
2. San Sebastiaan (om de sfeer en het eten)
3. Londen (niet origineel, wel elke keer een feestje)

Reisdag 13: Kyoto
Waar moesten we vandaag beginnen in deze stad vol bezienswaardigheden? Er is zoveel om uit te kiezen en we willen de dag niet te vol laden, zodat we ruimte hebben voor spontane opwellingen en acties. We besloten eerst naar de Rinzaishudaihonzantofuku (echt waar, is toch niet te doen zo’n naam?) Temple met Zen-tuin te gaan. Het is beschreven in ons boekje dat we van Travelnauts hebben gekregen als ‘hidden gem’, omdat we aan hadden gegeven dat tuinen bezoeken één van onze hobby’s is. Op weg ernaartoe was het stil, er waren niet veel mensen op weg naar deze tempel en tuin.. Ik keek wantrouwend naar Douwe. Als zo bijzonder is, waarom lopen wij hier dan alleen in die richting? Al mijn twijfels verdwenen als sneeuw voor de zon toen we de tuin in kwamen. Wauw. Het is moeilijk op een foto te vangen wat een rust en sereniteit er heerste. Perfecte plek om foto’s te maken in onze yukata’s. Douwe heeft zich helemaal uitgeleefd en er een hele fotoshoot aan gewijd. We hebben voor het eerst de lotus in bloei (en vrucht) gezien. Kazu vertelde gisteren dat de lotus een bijzondere plant is, omdat het vrucht draagt en tegelijkertijd bloemen heeft. Het valt op dat deze tuinen geen bankjes hebben. Op de trappen van de tempels mag je niet zitten. We kregen een vriendelijk verzoek van de bewaking om niet op het hekje te zitten. Zie ‘t al voor me: opgepakt! Zou wel stoer staan in de krant: ‘Nederlands echtpaar zit vast, wegens zitten op hekje om te genieten van een tuin’. Tjonge; wat een misdaad. ?

Omdat we nog veel moeten lopen vandaag, maken we het onszelf makkelijk en nemen we een taxi naar de beroemde Fushimi Inari Shrine met de 10.000 torii (van die poorten van oranje of rood geverfd hout). Torli zijn binnen het Shintoïsme de poorten naar het heilige. Ze staan op een pad dat de berg oploopt. David, Douwe en ik hebben de berg helemaal beklommen. Het was indrukwekkend en aan de andere kant heel kitsch. David heeft gefantaseerd dat hij een ninja was en ging hier helemaal in op. Lente had het na de eerste 100 toril wel gezien en is beneden bij de winkeltjes gaan wachten tot wij terugkwamen.

Op weg naar huis hebben we genoten van de geordende bedrijvigheid van Kyoto, langs de rivier was ‘t gezellig druk en er waaide een verfrissend windje. Iemand speelde gitaar en zong. Midden in een stad met 1,5 miljoen mensen was er ineens een gevoel van rust. We hebben een restaurantje gevonden aan de rivier en hebben heerlijk gegeten en genoten van elkaar.

Reisdag 14: Kyoto naar Hiroshima
Met de shinkansen ben je zo weer 350 km verder in 1,5 uur. De kids zaten prinsheerlijk met hun bentobox voor zich. Ik werd vreselijk misselijk in de trein, ik ben er niet voor gemaakt om zo snel over rails te gaan. Ik vlieg liever ? Maar zo gauw we ‘geland’ waren, ging het beter. We gaan hier drie nachten verblijven. De kids zitten in een hotelkamer verderop in de gang. We komen vroeg aan en gaan naar het Hiroshima Peace Memorial Museum. Het kost bijna niks om binnen te komen. De kids gratis en voor ons heel weinig. Het is belangrijk dat het gezien wordt, zodat het nooit weer gebeurt. Wat indrukwekkend. Vooral de foto’s en filmpjes grijpen ons aan. Ik moet vaak mijn tranen terugdringen. Het is onvoorstelbaar dat mensen in staat zijn dit soort dingen te doen. Lente en David zijn diep onder de indruk van een glazen flesje, niet stuk gegaan, maar gesmolten (kun je je voorstellen dat het zo heet is dat glas smelt). Er zijn foto’s van ‘schaduwen’ van mensen op het trottoir. Ontstaan door de felheid van de flits…

En dan het verhaal van een meisje, Sadako. In Japan is er een legende die vertelt dat als je 1000 papieren kraanvogels vouwt, je een wens mag doen. Dat is wat Sadako probeert te doen als ze tien jaar na de atoombom op Hiroshima leukemie krijgt. Ze is dan 12 jaar oud. Helaas is haar wens om te blijven leven niet uitgekomen. In het Peace Memorial Park, de centrale herdenkingsplek van de aanval op 6 augustus 1945 in Hiroshima staat een monument voor Sadako, het ‘Children’s Peace Monument’. Elke dag komen honderden schoolkinderen langs met papieren kraanvogels als teken dat kinderen vrede willen. Sadako werd het symbool voor kinderen die getroffen worden door oorlog, niet alleen in het verleden, maar ook tegenwoordig. Het park en vooral het beeld van het meisje is een bedevaartsoord voor grote groepen schoolkinderen die hier massaal op geschiedenisles komen. Het is traditie geworden dat elke schoolklas die het vredespark bezoekt 1000 kraanvogels vouwt en deze aan de hekken van het park bevestigt. Zo ontstaan grote kluwens papier in allerlei bonte kleuren. Wij hebben niet zelf onze kraanvogels gevouwen, maar gekocht. Lente heeft wel een doe-het-zelf-pakket gekocht met uitleg, maar dit blijkt best ingewikkeld, dus ze gaat hier de tijd voor nemen in het hotel. We hebben de vogels neergelegd en de vredesbel geluid. Deze vredesbel staat in het teken van de slachtoffers van de atoombommen. Bezoekers worden aangemoedigd om de klokken te luiden om zo een geluid tegen nucleaire oorlogvoering te maken. We hebben zo hard mogelijk geluid!

Bij het hoofdmonument is ook een vlam. Deze brandt altijd, maar er staat duidelijk bij het geen eeuwig vuur is. Deze vlam zal doven wanneer alle atoombommen op de wereld zijn vernietigd en er geen gevaar van een nucleaire genocide meer is. De tijd nemen om heel bewust stil te staan bij deze ramp en vorm van oorlogvoering is overweldigend pijnlijk, vooral als ik naar mijn kinderen kijk. Wat zijn we gezegend en wat goed om regelmatig stil te staan en je zegeningen te tellen en je intens dankbaar te voelen.

‘s avonds zijn we het centrum ingegaan en hebben de plaatselijke specialiteit gegeten. Okonomiyaki, het begint met een pannenkoek, dan veel kool, taugé, ei, noodles, spek en nog meer. Alles op een bultje op een plaat voor je neus klaargemaakt. We hebben ervan genoten, erg lekker!

Reisdag 15: Hiroshima – Miyajima
‘Miyajima (宮島) is a small island less than an hour outside the city of Hiroshima. It is most famous for its giant torii gate, which at high tide seems to float on the water. The sight is ranked as one of Japan’s three best views.’

Een veel ondernomen dagtocht is die naar het ‘heilige’ Myjajima, een klein eiland niet ver van Hiroshima en makkelijk te bereiken via JR-trein en korte overtocht met de JR-ferry (lang leve onze Japan JR-Railpas). Geen reis naar Japan is compleet zonder zo lijkt het. Er is geen website, reisgids of brochure waar de ‘drijvende’ torii van Myjajima niet wordt afgebeeld. Het staat bekend als één van drie mooiste plekken van Japan. Eenmaal op de boot moet gezegd dat het een mooi eiland is. Steile bergen rijzen op vanuit de Japanse binnenzee en ook de torii zelf staat fraai voor de kust als toegangspoort naar de shrine. Misschien komt door de hitte (het lijkt vandaag nog heter dan de voorgaande dagen) of doordat we allemaal niet echt goed wakker konden worden vanmorgen, maar we moeten best even wennen aan het eiland. Dit is wel heel toeristisch en druk voor een ‘heilig’ eiland. Als het minder warm was geweest, hadden we we waarschijnlijk de top van berg Misen beklommen. Dat blijk een mooie wandeling door oerbossen te zijn en het uitzicht op de top is fenomenaal. Het is onze ervaring dat je maar heel even van de gebaande paden hoeft af te wijken om rustige en mooie plekjes te vinden. Zelfs op Myjajima. Maar dat zit er vandaag niet in. We lopen met de drukte mee richting het Shinto Shrine en de poort en blijven dus in het toeristische deel hangen. We vinden wat leuke winkeltjes en proberen uiteraard de beroemde oesters (lekker!). We aaien de heilige tamme/wilde herten (die gewoon door de winkelstraat lopen) en lopen een rondje rondom de poort (bij laag water kan dat). Een leuk uitje? Zeker. Blij dat we geweest zijn. Maar het zal niet blijven hangen als één van de hoogtepunten.

Met nog maar drie dagen te gaan, reflecteren we in het Peace Park op een bankje aan de rivier op de afgelopen tijd. Wat zijn de hoogtepunten? Wat blijft ons voor altijd bij? We noemen veel mooie plekken die we hebben bezocht, maar het zijn toch vooral de mensen die het hoogtepunt van de reis waren. Al die kleine en grotere waardevolle ontmoetingen. Dat is wat reizen zo mooi maakt. Wat geweldig om de Japanners een klein beetje te leren kennen.

Nu op tijd naar bed, want morgen gaan we shoppen. Dat blijkt heel goed te kunnen hier in Hiroschima. Tot nu toe hielden we Lente steeds voor dat ze beter niet te veel kon kopen, want dat moest ze dan de hele reis meesjouwen. Met nog drie dagen te gaan, gaat dat argument niet meer op….

Reisdag 16: Hiroshima (speciale editie over signs)
Met nog twee dagen voor de boeg, is het tijd om te gaan shoppen. Dit was zo succesvol dat het nodig was dat Lente een koffer kocht om alles mee naar huis te vervoeren. Bij een tweedehands winkel vonden we er een voor 800 Yen. Een koopje. Qua kilo’s zitten we ruim onder de norm. Moet lukken dus…

Omdat het verder niet zo boeiend is om verslag te doen van het shoppen, besteden we in de ‘aflevering’ van vandaag aandacht aan een fenomeen dat ons de hele reis al bezighoudt: signs. Deze borden met mededelingen zouden wel eens het geheime succes van de geordende, maakbare Japanse maatschappij kunnen zijn. Je kunt ze overal tegenkomen. Op de grond, op de deur, op de muur, op die ene zuil die midden in een ruimte staat. Soms digitaal, meestal gewoon een geprint A3 en als je geluk hebt een mooie glossy poster die de kwaliteit van een manga-strip heeft.

Er zijn grofweg twee categorieën te onderscheiden: Allereerst (de meest voorkomende) zijn er de dingen die je niet mag. Ten tweede zijn er de dingen die je moet doen. Wat beide categorieën gemeen hebben, is dat er vrijwel altijd gebruik wordt gemaakt van handige tekeningen om nog duidelijker te maken wat al heel duidelijk was. Hierbij zijn smileys, rode kruizen, groene vinkjes, pijlen en uitvergrotingen van stukjes van de afbeelding favoriet. Een speciale categorie is die van borden met verontschuldigingen. Daar zijn ze hier echt heel goed in. De buitencategorie bestaat uit borden met een toegevoegde slechte Engelse vertalingen. Goede intenties natuurlijk, maar men kan het beter bij plaatjes houden, want de boodschap wordt er vaak niet duidelijker op (bovenop de borden niet in de schoenen rijden??).

Hiernaast kun je de oogst van twee weken Japan zien. Het hadden er nog veel meer kunnen zijn. Mijn persoonlijke favoriet is het bord dat wijst op de gevaren van het gebruik van een selfie-stick op het perron (dat vind ik echt een kunstwerkje, ik zit er aan te denken om deze in te lijsten voor boven de bank). Een goede tweede is het bord dat voor alle zekerheid nog even in een vergroting laat zien HOE je je koffer en de reling van de roltrap moet vasthouden. Je weet maar nooit. Een eervolle vermelding is er voor het bordje dat uitlegt dat je niet in de WC-pot mag gaan staan om te poepen. Blij dat dat wel even werd uitgelegd. Toevallig zijn deze allemaal van JR (Japan Rails), daar zit echt iemand (een speciale afdeling?) met hart voor de zaak.

Signs, een bijzonder fenomeen in Japan. Maar misschien nog wel meer bijzonder is: mensen houden zich er nog aan ook. Fascinerend niet?!

Reisdag 17: Hiroshima – Osaka
We verlaten Hiroshima op weg naar onze laatste bestemming Osaka. We wandelen nog een keer door Peace Memorial Park en leggen opnieuw kraanvogels. Dit keer zelf gevouwen. Lente heeft uitgezocht hoe het moet. Hiroshima maakt mixed-emotions los. Enerzijds droefheid. Maar tegelijkertijd hoop. Want nog geen 75 jaar na die vreselijke dag lopen we hier door een mooie moderne, bruisende stad, waar wordt gewerkt, gelachen, gespeeld…..geleefd. En dat geeft hoop.

Voor de laatste keer pakken we de shinkansen bullettrain. Osaka is in omvang de tweede stad van Japan, maar het krijgt in de reisgidsen consequent beduidend minder aandacht dan Tokyo en Kyoto. Het heeft op het eerste gezicht ook geen bekende trekpleisters. Osaka is opgenomen in ons reisschema, omdat we morgen hier van Kansai International Airport naar huis vliegen. We verwachten een grote grijze industriestad aan te treffen, waar we onze tijd zullen uitzitten tot we worden opgehaald om naar het vliegveld te gaan. Al snel na aankomst, krijgen we door dat we onze verwachtingen moeten bijstellen. Deze stad bruist! Meer nog dan Tokyo zo lijkt het. Wat veel mensen! Wat een leuke energie! We hebben een prachtig hotel midden in Nimami, een wijk vol neon, winkels en entertainment. Maar vooral het culinaire centrum van Japan zo blijkt. We kijken onze ogen uit. We proberen de lokale specialiteiten en genieten van het Bon Odori festival dat langs de rivier plaatsvindt. We hebben deze laatste avond nog één ding op onze Japan-bucketlist staan. Dit is de juiste plek ervoor.

We gaan naar Round 1, een zeven (!) verdieping tellend entertainment complex. In Nederland zouden we nooit naar zo’n plek toe gaan. Hier in Japan hoort het er echt bij. Je ziet volwassen mannen en vrouwen die na hun werk hier komen plezier maken en zelfs gezinnen en bejaarden. Er zijn de bekende arcade-games, dansgames en grijpmachines. Nieuw voor mij is het virtueel vissen en virtuele paardenraces. Wil je echt bewegen, dan kun je er ook darten, golfen, tafeltennissen, volleyballen, basketballen en baseball spelen (alles indoor, middenin de stad). Wij komen echter voor iets anders. Wij komen voor karaoke! Echt een begrip in Japan. Anders dan in Nederland doe je karaoke niet in het openbaar. Je huurt met je gezelschap een privé-kamer, bestelt hapjes en drankjes en hebt een paar uurtjes plezier samen. We kunnen bij deze blog helaas (gelukkig?) geen filmpjes toevoegen, dus het blijft bij de foto’s. Karaoke: check!

Morgen hebben we nog de hele dag in Osaka voordat we laat in de avond door een taxi worden opgehaald om naar het vliegveld te gaan. Normaal vliegen de dagen voorbij. Morgen zou wel eens een lange dag kunnen worden. Onze laatste dag in Japan.

Reisdag 18 & 19: Osaka -Dubai – Düsseldorf
Onze laatste dag in Japan. Deze avond worden we om 20.45 uur opgehaald door een taxi die ons naar Kansai Airport brengt. Zo’n laatste dag kan gevoelsmatig lang duren, omdat je eigenlijk aan het wachten bent om te gaan. Doordat Osaka zo’n verrassend boeiende stad blijkt te zijn, hebben wij dat gevoel eigenlijk niet gehad.

We gaan naar de Umeda Sky Building. De blikvanger van de skyline van Osaka. Niet door zijn hoogte, want met 170 meter niet eens zo’n hele hoge toren (voor Japanse begrippen). Wel door het ontwerp dat bestaat uit twee torens die verbonden worden door de Kuchu Teien Observatory. Veel gebouwen in Japan kun je gratis ‘beklimmen’, maar voor deze moet je betalen. Wij hoeven niet zo nodig al die hoge gebouwen perse op, maar het lijkt wel een mooi symbolisch einde van ons verblijf in Japan en dus gaan we. Het blijkt de investering waard, want bovenop is het echt genieten van het uitzicht. Geheel in stijl wordt d.m.v. een prachtige anime de visie achter het gebouw uitgelegd. Nicky moet een traantje wegpinken, dat heeft ze altijd met anime, ook als het niet zielig is.

We eten een laatste keer Japans. De keuze is niet moeilijk. Dat wordt ramen natuurlijk! Een eenvoudig gerecht, maar het smaakt nergens zo als in Japan. Daarna terug naar het hotel waar onze bagage netjes is bewaard. Zoals alles tot nu toe is het weer perfect geregeld door Travelnauts en dus staat de chauffeur netjes op tijd met een bordje met onze naam in de lobby. Een luxe busje brengt naar het vliegveld. Het is donker geworden en we genieten een laatste keer van Japan bij nacht. Er lijkt geen einde aan Osaka te komen… De chauffeur is zeer vriendelijk en behulpzaam. Hij heeft uitgezocht bij welke gate onze vlucht vertrekt en zet ons op de handigste plek af bij de juiste terminal. Wij besluiten onze laatste tulp aan hem te geven. Ook deze man lijkt er oprecht blij mee. Hij laat dat zien door diepe buigingen te maken. Er zijn verschillende gradaties van buigen hebben we inmiddels geleerd. We buigen terug (nog steeds een beetje onhandig, maar goed bedoeld), laden onze tassen op een trolley en lopen richting de grote schuifdeuren. Vlak voor de deuren achter ons dichtgaan, Kijken we nog even om en zwaaien we nog een keer. De chauffeur staat nog steeds te buigen. We weten dat hij hiermee pas stopt als we echt helemaal uit het zicht zijn. Wat een passend slot van een fantastische reis!

We gaan de Japanners echt missen….

Afsluiting & 10 tips
We zijn weer thuis, de was draait, de tuin is op orde gemaakt. Thuis, met heimwee. Wat zijn we dankbaar dat we deze reis mochten maken. Wat hebben we van Japan genoten en van elkaar. Lente is bevestigd in haar wens om ooit in Japan te gaan wonen. Ze begint in september aan de vrije universiteit met een taalcursus. Ik heb zo het vermoeden dat Japan misschien een grote rol gaat spelen in de rest van ons leven.

Wat ontzettend leuk ook dat onze achterban “mee is gereisd”. En wat een mooie reacties kregen we! We voelden ons heel erg verbonden en toch helemaal los van onze wereld zoals we die kennen. Dat is, denk ik, de beste manier om te ontdekken. Verbondenheid en veiligheid maakt dat je open en vol vertrouwen dingen kan opnemen. Je mag je verwonderen en weten dat door te zien en beleven je wereld voor altijd veranderd is.

Op de foto’s o.a. een paar van onze bijzondere ontmoetingen. En een paar van mijn favorieten, dus het zou kunnen dat je ze al eens voorbij hebt zien komen.

Tot slot een paar tips voor Japan-reizigers:

1. Minder = meer!

Japan bezoek je misschien maar één keer in je leven. Dat betekent dat je veel wilt zien en doen. Wij kozen er echter toch voor om wat bestemmingen van de verlanglijst te schrappen. Minder reisdagen betekende voor ons dingen met echte aandacht doen. Een iets lager reistempo maakte dat we echt konden ‘landen’ op bepaalde plekken. Japan is op zich al overweldigend genoeg. Daar moet je het juiste reistempo bij zoeken.

2. Kies niet alleen westerse hotels, maar ook ryokans met onsen

De manier om het traditionele Japan te ervaren. Rijstpapieren wanden, tatami matten, futon matrassen en een yukata met slippers dragen. Je denkt dat het niet Japanser kan. Totdat je het diner of ontbijt gereserveerd krijgt (meestal inclusief). En dan natuurlijk de onsen. Geen reis naar Japan kan zonder!

3. Leer een aantal basiswoorden en -zinnen in het Japans

Eigenlijk een tip voor iedere vakantie naar een land met een andere taal. Met een paar woorden kom je een heel eind. Omdat het handig is, maar ook een beetje uit respect. Lente spreekt en verstaat door het kijken naar anime een aantal woorden en zelfs zinnen. Wij merkten dat de Japanners onder de indruk waren. We hadden er leuke ontmoetingen door!

4. Investeer in een Japan-Railpas

De railpas is geldig voor alle JR trein- en metrotrajecten. De investering meer dan waard. De trein en met name de shinkansen is de manier om snel en comfortabel te reizen. De shinkansen-treinen hebben non-reserved coupés, maar je kunt ook gratis plaatsen reserveren. Wij hebben dat direct bij het begin voor alle verplaatsingen geregeld. Als het niet te druk is bij het loket, willen ze dat best voor je doen. Tip: let vooral ook op de conducteur die regelmatig controlerondjes loopt. Iedere keer als hij de coupé verlaat, draait hij zich om en buigt naar alle reizigers. Prachtig!

5. Gebruik een IC-kaart

Combineer de Japan-Railpas met een IC-kaart (oplaadbare OV-chipkaart) en je bent ook voor andere metro’s en bussen dan JR klaar (er zijn diverse aanbieders in Japan). Opladen gaat per 1000 Yen. De IC-kaart kan ook gebruikt worden bij vending-machines (iedere hoek van de straat) en de supermarkten zoals 7-Eleven. Er zijn verschillende ‘merken’ IC-kaarten. Wij hadden de Manaca kaart. Werkte prima in alle steden die we bezochten.

6. Huur pocket WIFI

In de hotels, restaurant en op vliegvelden is WIFI prima geregeld. Maar juist op straat is een internetverbinding superhandig voor het navigeren. Google-maps is echt briljant voor het navigeren te voet, maar vooral ook voor de OV. De metro’s en bussen in Tokio (soms best complex) waren hierdoor een eitje! De pocket WIFI is een klein apparaatje dat zo’n 8 uur meegaat (‘s avonds kun je opladen voor de volgende dag en voor noodgevallen zat er nog een powerbank bij). Je kunt met meerdere devices inloggen. De verbinding was snel genoeg om alles te kunnen doen. De kinderen gingen regelmatig ‘live’ om hun vrienden van over de hele wereld te laten meegenieten van een mooie tempel of een gave shop. Wij huurden pocket WIFI bij Japan Wireless voor de duur van de gehele reis. Online van tevoren besteld en het naar het eerste hotel laten sturen. Daar lag het netjes klaar. Op de laatste dag deponeer je het apparaat in de meegeleverde retourenvelop in een brievenbus.

7. De 7-Eleven is je beste vriend

Deze winkel (of vergelijkbaar, zoals de Family-Mart) is een handige en goedkope plek voor kleine boodschappen en zelfs een snelle koude of warme hap. Wij haalden hier meestal onze lunch. De meeste filialen hebben een klein hoekje waar je het gekochte eten en drinken kan nuttigen. Bijkomend voordeel is dat je bij de 7-Eleven geld kunt pinnen (opnemen) bij de ATM. Dit kan in Japan namelijk lang niet bij alle geldautomaten. Japan is een modern land, maar werkt nog vrijwel volledig met contant geld. Handig dus dat je meerdere filialen in vrijwel iedere wijk binnen een stad vindt.

8. Het leven in Japan duur? Valt best mee hoor!

Je hoort vaak dat Japan een duur land is. Je betaalt voor de reis (tickets, hotel e.d.) vergelijkbare prijzen als in Nederland. In vergelijking met ander landen in Azië is dat dus wat duurder. Maar de kosten voor het levensonderhoud vielen reuze mee. Als je uitgebreid traditioneel wilt dineren, dan zijn de prijzen van de restaurants ook vergelijkbaar met Nederland. Wij kozen er vaak voor om lunch te halen bij de 7-Eleven. Omdat wij rond lunchtijd vaak in de trein zaten, kochten we regelmatig een bento-box. Dat is een volledige lunch (vlees/vis, groente en rijst) in een mooi doosje (5 tot 8 euro p.p.). Voor diner gingen we vaak naar kleine tentjes en gingen we op zoek naar de lokale specialiteiten. Goede ramen (iedere streek heeft zijn eigen variant) met wat side-dishes en een pul bier kost zo rond de 10 euro p.p. Okonomiyaki (de hartige Japanse pannenkoek) kost ongeveer hetzelfde en wordt voor je neus klaargemaakt. Leuk en lekker dus!

7. Ga een dag op stap met een gids van Kyoto Freeguide

Wij konden ons al snel prima redden in Japan. De informatievoorziening is goed en met een beetje voorwerk vind je snel je weg (zeker als je pocket WIFI hebt voor onderweg). Toch zijn we blij dat we een dag met een gids op pad zijn geweest. Zeker in Kyoto, want waar moet je beginnen in een stad met zoveel bezienswaardigheden? En als je dan de zoveelste tempel of shrine bekijkt, die ongeveer hetzelfde is als de vorige, dan kan het soms wat gaan vervelen. Doordat de gids ons voorzag van wat achtergrondinformatie en ons wees op de details werd het veel boeiender en keken we ook anders naar de tempels en shrines die nog volgden. Ook wist hij de plekjes die door de toeristen vaak niet gevonden worden, de zogenaamde ‘hidden gems’. Hij sloeg dan opeens een klein straatje in en we kwamen op de mooiste plekken.

Tot slot vonden we het heel boeiend om dankzij de gids een inkijkje te krijgen in het leven van een Japanner. Het leren kennen van een plaatselijk cultuur is wat het reizen voor ons zo mooi maakt. We hadden veel vragen die we ongegeneerd konden stellen. De gids vond het op zijn beurt weer superleuk dat wij zo geïnteresseerd waren en vertelde er graag over. Free Guide (ook in andere steden dan Kyoto) is een organisatie van vrijwilligers. Mensen die trots zijn op hun stad en het leuk vinden deze met jou te delen. Het wordt ook veel door studenten gedaan die het leuk vinden om hun Engels te oefenen. Het is, zoals de naam al zegt, gratis. Het kost je alleen de OV-kosten en de lunch van de gids. Win-win dus!

8. Neem kleine attenties mee

Een belangrijk onderdeel van onze reizen, zijn de ontmoetingen met lokale mensen of andere reizigers. In Japan hebben we mooie ontmoetingen gehad. Soms klein, soms wat uitgebreider. Soms waren dit medereizigers, soms de eigenaren van de ryokan of het restaurant, soms de chauffeur tijdens een taxirit. En wat is het dan leuk om een kleine attentie te kunnen geven als herinnering. Wij hadden een hele serie houten tulpjes meegenomen met daaraan een zelfgemaakt bedankkaartje met dank je wel in het Japans en Nijntje die een Nederlandse vlag vasthoudt (Nijntje is hot in Japan). Het geven van een kleine attentie is in Japan heel gewoon. We kregen dan ook vaak een cadeautje terug. Vaak een doek, bedrukt met Japans tafereel, maar ook zakjes thee, sleutelhangers, knuffelberen en eetstokjes hebben we gekregen. Het geven van fooien doe je niet. Dit kan zelfs beledigend worden opgevat. Ook hier kwamen de tulpjes goed van pas. Een mooie oplossing om binnen hun cultuur onze waardering te kunnen tonen.

9. Zoek van te voren uit wanneer de festivals zijn

We hebben twee festivals meegemaakt. Het is heel leuk om mee te maken, omdat het niet op toeristen gericht is. Het is gericht op het cultuur van Japan, bijv. Japans dansen, Japans eten of op herdenkingen. We boften dat we er twee konden meemaken, maar het hadden er meer kunnen zijn. Meerdere keren kwamen we er achter dat als we een dag langer, eerder of later hadden gepland we nog meer festivals hadden kunnen beleven.

10. Schrijf een blog

Wij hebben ervoor gekozen om elke dag te schrijven. Dat hoeft natuurlijk niet, maar wij vonden het fijn. Niet alleen voor onze achterban, maar ook voor onszelf. Doordat je het opschrijft, beleef je het nog een keer en blijven de herinneringen heel goed hangen ondanks de opeenvolging van belevenissen.

Bekijk al onze kindvriendelijke reizen naar Japan.